کولیس چیست؟ اجزای تشکیل‌دهنده کولیس چیست؟ چگونه می‌توان از کولیس استفاده کرد؟ برای استفاده از کولیس چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟ روش اندازه‌گیری با کولیس را در این نوشته می توانید به خوبی یاد بگیرید. کولیس وسیله‌ای برای اندازه‌گیری در ساختمان‌سازی است. مهندسان در رشته‌های معماری، مکانیک و نقشه‌کشی با کمک کولیس که دقت بالایی دارد می‌توانند اندازه‌های طول، عرض و عمق اجسام را محاسبه کنند. با آهن رسان، معتبرترین بنگاه خرید و فروش و قیمت آهن همراه باشید.
۳ نوع مهم کولیس
- ورنیه یا دستی
- دیجیتالی
- گیج دار یا عقربه‌ای
در ادامه مطلب پس از معرفی کولیس، نحوه استفاده از آن را بررسی می‌کنیم. کولیس Vernier Caliper دارای دقت و کیفیت بسیار بالایی است و برای اندازه‌گیری تا صدم میلیمتر نیز استفاده می‌شود.به تصویر کولیس دقت کنید؛ از گیره‌های (فک) بزرگ کولیس برای اندازه‌گیری اجسام استفاده می‌شود و از گیره‌های کوچک آن برای اندازه‌گیری قطر داخلی اشیا استفاده می‌شود. اگر بخواهیم عمق جسم را اندازه‌گیری کنید، از میله عمق که در انتهای کولیس قرار دارد استفاده می‌کنید.
برای ثابت نگه‌داشتن ورنیه و افزایش دقت در اندازه‌گیری نیز از نگه‌دارنده استفاده می‌شود. احتمالاً متوجه شده‌اید که مقیاس اندازه‌گیری قسمت‌های مختلف جسم در کولیس باهم متفاوت است. در قسمت اندازه‌گیری اصلی متریک اندازه‌گیری کولیس برحسب میلیمتر است. روش اندازه‌گیری با کولیس کار سختی نیست.
- در مقیاس اندازه‌گیری اصلی امپریال اندازه‌ها برحسب اینچ کسری است.
- در مقیاس اندازه‌گیری ورنیه متریک اندازه‌گیری خیلی دقیق بوده و برحسب دهم و صدم میلیمتر است.
- در مقیاس اندازه‌گیری ورنیه امپریال اندازه‌گیری نیز خیلی دقیق بوده و در مرتبه کسری از اینچ محاسبه می‌شود.
نحوه اندازه گیری با کولیس
قبل از اینکه با کولیس کار کنید لازم است که بتوانید گیره‌ها را به‌درستی استفاده کنید تا اندازه‌های دقیق را محاسبه کنید.
- اگر می‌خواهید ابعاد جسمی را محاسبه کنید، از گیره خارجی استفاده کنید. برخی از انواع کولیس برای ثابت نگه داشتن گیره در قسمت گیره‌ها پیچی وجود دارد که با چرخاندن آن گیره قفل شده و دقت بالا می‌رود.
- بعدازاینکه جسم میان دو گیره قرارگرفته و محکم شد؛ از اولین عدد همان صفر شروع به خواندن خطوط کرده و اندازه را برحسب اینچ یا میلیمتر یادداشت کنید. (عدد روی مقیاس اصلی)
- حالا به قسمت ورنیه دقت کنید و اولین خط قرارگرفته بر روی خطوط اصلی Main scale را مشخص و یادداشت کنید.
- این عدد را بر عدد دقت کولیس ضرب کرده و سپس با عدد اندازه‌گیری شده در قسمت اصلی جمع بزنید
دقت کولیس چیست؟ بر روی بدنه اکثر کولیس‌ها دقت آن نوشته‌شده است. کار با این مدل کولیس‌ها راحت است. تنها کافی است تا عدد ورنیه را در دقت کولیس ضرب و با مقیاس اصلی جمع کنید.اما برای محاسبه دقت اندازه‌گیری کولیس باید به این صورت عمل کرد: تعداد خطوط روی قسمت ورنیه را از همان خط اول که صفر است بشمارید. عدد ۱ میلیمتر را بر تعداد خطوط ورنیه تقسیم کنید. عدد به‌دست‌آمده دقت کولیس است؛ یعنی دستگاه شما قادر است اندازه اجسام را با این دقت محاسبه کند.
نحوه اندازه گیری با کولیس ورنیه
در روش اندازه گیری کولیس در اندازه گیری لازم است گیره دستگاه دقیق عمل کند. قبل از اندازه گیری محصول باید صفر مقیاس اصلی و صفر ورنیه را کاملا منطبق بر هم باشد در مواردی مقیاس ونیه به میزان ۰.۱ بالاتر از صفر قرار می گیرد و در این صورت است که خطای مثبت صفر و در صورت قرار گرفتن پایین تر از صفر خطای صفر منفی رخ دهد. در این صورت به ترتیب میزان خطا را از نتیاج به دست آمده کم و یا اضافه می شود و جنس مورد نظر باید تمیز و عاری از هر گونه زائده یا آلودگی باشد. چون در صورت به روز هر گونه زنگ زدگی یا چربی جسم به درستی در میان گیره ها قرار نخواهد گرفت و اندازه گیری با دقت بالا انجام نخواهد شد.
نحوه اندازه گیری ضخامت با کولیس و ریز سنج
ابزار اندازه گیری با کولیس برای ضخامت سیم ها و ورق های نازک ابزاری به نام ریز سنج دارد. این وسیله در اصل پیچ و مهره ای دارد که در قسمت استوانه ای تو خالی با سطح خارجی مندرج شده است. این استوانه به یک کمان متصل می شود که در بخش انتهایی این کمان زایده ای با نام سندان قرار دارد. برای اندازگیری می بایست جسم را میان زباله و سندان قرار بگیرد و سپس پیچ کلاهک چرخانیده شود. اکنون اندازه های میلیمتری را از قسمت مهره و اندازه های صدم میلیمتری را از قسمت کلاهک پیچ بخوانید.
نکته: فاصله میان هر خط روی مقیاس اصلی یک میلیمتر است.
دقت کولیس = دقت خط کش اصلی تقسیم‌بر تعداد تقسیمات ورنیه
در تصویر فوق ورنیه به پنجاه قسمت تقسیم‌شده است؛ یعنی پنجاه خط بر روی آن وجود دارد. حالا با تقسیم عدد یک میلیمتر بر پنجاه، عدد ۰.۰۲ را به دست می‌آید که نشان‌دهنده دقت کولیس است.
دقت اندازه گیری کولیس
نحوه کار با کولیس خیلی سخت نیست و تنها به کمی دقت نیاز دارد. به عنوان نمونه برای اندازگیری دقت کولیس تعداد خطوط روی قسمت ورنیه را از همان خط اول که صفر است می شمارند و عدد ۱ میلمتری را تقسیم بر تعداد خطوط ورنیه می کنند. فاصله ی میان هر خط بر روی مقیاس اصلی ۱ میلیمتر است. عددی که به دست می آید همان اندازه کولیس است.
روش اندازه گیری با کولیس
روش کار با کولیس نکات و تناسبی دارد که در این مقاله توضیحاتی درباره این موارد ارائه خواهیم دید.وقتی جسم بین دو لبه گیره محکم شد از اولین عدد همان صفر خطوط را بشمارید و اندازه را بر حسب اینچ یا میلیمتر یادداشت نمایید.منظور از عدد مقایس اصلی است. قسمت ورنیه اولین خط است که قرار گرفته بر روی خطوط اصلی Main scale که مشخص و یاد داشت می شود. و در این مرحله عدد با دقت کولیس ضرب و سپس با عدد اندازه گیری شده و در قسمت اصلی جمع می شود. روی بدنه اغلب کولیس ها نوشته شده است که اندازه گیری با این دستگاه بسیار آسان تر خواهد شد فقط لازم است شما عدد ورنیه را در دقت کولیس و پس از آن را با مقیاس اصلی جمع کنید.
نحوه آموزش اندازه گیری با کولیس ؟ چگونه خوانده می شود ؟؟
نحوه خواندن کولیس به این معناست که : در این مدل برای اندازگیری قطر داخلی اجسام از فک های بالایی برای اندازه گیری قطر خارجی از فک های پایین و برای اندازه گیری عمق از میله های انتهایی استفاده می شود. برای خواندن کولیس باید دقت داشته باشید که قیمت بالایی خط کش بر حسب اینچ و ردیف پایین بر حسب سانتی متر و متر است. برای به دست آوردن عدد انتهایی در ابتدا اخرین عددی که روی قسمت خط کش نوشته شده است مقدار عدد صحیح را به ما نشان می دهد اما برای به دست آوردن عدد اعشاری به سراغ قسمت متحرک می رویم.یعنی از عدد صفر متحرک باید شروع به دیدن و خواندن و اولین خط از قسمت های ثابت و متحرک روی هم دیگر قرار می گیرند و شمارش می شوند.
چگونه با کولیس اندازه گیری کنیم؟
اولین قدم استفاده منتاسب از گیره های کولیس می باشد در صورتی که می خواهید طول یا قطر خارجی جسمی را اندازه گیری کنیم از گیره های خارجی استفاده می کنیم. نحوه کار با کولیس کار بسیارساده ای است و در عین حال بسیار مهم زیرا اگر اشتباه صورت بپذیرد مشکلاتی را در اندازه گیری به وجود بیاورد. قبل از این که اندازه گیری آغاز شود. در ابتدا دهانه کولیس باید به طور کامل و دقیق روی یک دیگر منطبق گردد و شکافی بین آن ها وجود نداشته باشد. سپس قطعه کولیس به طور دقیق بین فک ها قرار بگیرد و با قطعه مورد نظر تماس پیدا کند. پیچ های ثابت کننده فک باید سفت باشند تا اندازه ها تغییر نکند.
اگر مایلید قیمت تیرآهن را بدانید، به لینک درج شده مراجعه نمایید.
نحوه خواندن کولیس
برای خواندن مقیاس لازم است اطمینان حاصل کنید که ردیف بالایی بر حسب اینج وردیف پایینی متریک است. اکنون به عنوان مثال برای اندازه گیری ابعاد یک لوله با کولیس ، مقطع را میان دو فک پایینی دستگاه قرار می گیرد. و عدد واقع بر روی خط کش اصلی را می خوانیم سپس به خط کش پایینی مراجعه و عدد این دو خط کش بالا و پایین دقیقا روی یک دیگر قرار می گیرد.
خواندن کولیس به چه صورت است؟ فرض کنید می‌خواهید ابعاد یک لوله را با کولیس محاسبه کنید. مقطع لوله را میان دو گیره بزرگ قرار دهید تا کاملاً به آن بچسبد. اندازه گرفته‌شده از روی خط کش برحسب میلیمتر و کسری میلی‌مترها از روی تقسیمات ورنیه خوانده می‌شود.اگر خط صفر ورنیه بر روی یکی از تقسیمات اصلی خط کش قرار بگیرد عدد خوانده‌شده روی خط کس صحیح بوده و نیازی به خواندن ورنیه نیست درصورتی‌که خط صفر ورنیه در راستای تقسیمات اصلی قرار نگیرد، ابتدا از روی خط کش اصلی عددی که قبل از خط صفر ورنیه قرار دارد را خوانده که این عدد اندازه را برحسب میلیمتر مشخص می‌کند. سپس برای تعین دقیق‌تر اندازه خطی از تقسیمات ورنیه که در راستای یکی از تقسیمات اصلی خطکش قرار دارد را مشخص کرده و عدد آن را در دقت کولیس ضرب کرده و با عدد به‌دست‌آمده از تقسیمات اصلی جمع می‌کنیم.
برای اندازه‌گیری با کولیس ابتدا باید صفر مقیاس اصلی و صفر ورنیه را به‌طور کامل بر هم منطبق کرد. در برخی از کولیس‌ها، مقیاس ورنیه حدود ۰.۱ بالاتر یا پایین‌تر از صفر قرار می‌گیرد. درصورتی‌که بالاتر قرار بگیرد به آن خطای مثبت صفر و درصورتی‌که پایین‌تر باشد به آن خطای صفر منفی می‌گویند.در جدول زیر انواع درجه بندی ابزار کولیس ورنیه را می بینید که دقت آن یعنی قابلیت تفکیک آن ۰.۱ میلی متر است. در این جدول منظر از مقیاس انتخاب شده در واقع میزان تقسیمات سلکت شده در خطکش کولیس است و تعداد تقسیمات نیز همان مقیاس انتخاب شده است که روی خط کش اصلی آن را به چند قسمت ورنیه تقسیم کرده است.
| طرح ۲ | طرح ۱ | عوامل موثر بر درجه بندی |
| ۱mm | ۱mm | قابلیت تفکیک خط کش |
| ۱۹ mm | ۹mm | مقیاس انتخاب شده |
| ۱۰ | ۱۰ | تعداد تقسیمات و رتبه |
| ۱۹/۱۰=۱.۹mm | ۹/۱۰=۰.۹ mm | قابلیت تفکیک و رتبه |
| ۲-۱.۹=۰.۱ mm | ۱-۰.۹=۰.۱ mm | قابلیت تفکیک کولیس |
بنابراین باید دقت کنید که اگر کولیس دارای خطا بود، در محاسبات آن را از نتیجه نهایی کم یا اضافه کنید.
نکته: برای اندازه‌گیری دقیق ابعاد، سطح کولیس و اجسام باید تمیز و بدون آلودگی یا زنگ‌زدگی باشند.
نحوه اندازه گیری ضخامت با کولیس و ریز سنج
ابزار اندازه گیری با کولیس برای ضخامت سیم ها و یا ورق های نازک مورد استفاده قرار می گیرد این ابزار ورق های نازکی به اسم ریز سنج دارد و به این وسیله در اصل و پیچ و مهره ای مدرج می شود. در قسمت مهره آن استوانه ای توخالی وجود دارد که این استوانه به یک کمان متصل است و در بخش انتهایی ابن کمان زایده ای به نام سندان قرار دارد که برای اندازه گیری جسم را میان زبانه وسندان قرار میدهند و بعد از آن پیج کلاهک را می چرخانند تا شی بین زبانه و سندان قرار گیرد. تا اینجا نحوه اندازه گیری با کولیس را آموختید. درصورتی که مایلید اطلاعات کافی درمورد مشخصات و قیمت ورق بدست آورید، به لینک درج شده مراجعه نمایید.
سوالات متداول
کولیس چییست؟
کولیس به ابزاری گفته می شود که برای اندازه گیری با توجه به ضخامت بالایی که دارد در صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. این ابزار عمق شکاف ، عرض و ضخامت مورد محاسبه قرار می گیرد.
انواع کولیس کدامند؟
کولیس ورنیه یا ساده – کولیس ساعتی یا عقربه ای – کولیس دیجیتالی
