مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش سوزی

آتش سوزی یکی از خطرناک ترین و ناراحت کننده ترین اتفاق هایی است که می تواند خسارات مالی و جانی زیادی را به همراه داشته باشد. نقاط قوت و نقاط ضعف سازه ها در مواجه با وقوع آتش سوزی هنگامی مورد توجه قرار می گیرد که یک آتش سوزی جدی با تلفات جانی و مالی بالا مانند حادثه ساختمان پلاسکو رخ دهد. نیاز به مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش سوزی بی شک نیاز مهمی در حوزه ساختمان سازی می باشد. امروه این دغدغه وجود دارد که مقاوم سازی ساختمان در برابر بروز حوادثی از جمله آتش سوزی بسیار هزینه بر و وقت گیر است و همچنین گاهی تاثیرات نامناسبی را بر زیبایی بصری ساختمان می گذارد در این نوشته قصد داریم به روش های ایجاد مقاومت در برابر آتش سوزی بپردازیم با آهن رسان همراه باشید.

روش های مقاوم سازی ساختمان در برابر آتش

در مباحث علوم و مهندسی بخش هایی است که به کاهش خسارات حریق می پردازد. اصولا علوم و فنون ایمنی در برابر آتش سوزی دارای دو هدف اصلی است: محافظت از جان و جلوگیری از خسارات مالی این مباحث بخصوص در دهه ی های اخیر پیشرفت زیادی کرده و مورد توجه افراد قرار گرفته است. امروزه حجم بالایی از مقررات و کد های ساختمانی به ایمنی در برابر آتش حوزی و حریق اختصاص دارد که خواص مصالح و سیستم های ساختمانی در برابر حریق بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در حوزه تجارت های جهانی و خاورمیانه این کالا توجه زیادی را به خود اختصاص داده است به طوری که می توان گفت مقررات ایمنی در برابر آتش سوزی دارای هدف مشترکی است و آن این است: محافظت از جامعه به نحوی که آسیب های ناشی از حریق در ساختمان ها، حتی الامکان در یک سطح قابل قبول بوده و ساکنین دچار تبعات منفی روحی، جانی و مالی نشوند. از این رو برای اجرای این هدف نیاز است مقررات ساختمان در برابر آتش با استفاده از الزامات مناسب اجرا شود.

 

روش های مقاوم سازی اسکلت ساختمان فولادی در برابر آتش سوزی

حفاظت ساختمان در برابر آتش سوزی از موضوعات مهم است. مواد متنوعی با پایه های مختلف معدنی و آلی به همراه فرمولاسیون مختلف به منظور محافظت سازه ها در برابر آتش سوزی وجود دارد که این مواد به عبارت:

• موادی حالت پف شوندگی دارند
• محصولات یا مواد معدنی صنعتی
• مواد پف شونده
• بردها و پنل های ضد حریق
• انواع مصالح ساختمان و مواد الیافی
• محصولات چسبنده معدنی
• پوشش سیمانی و گچی

می باشند.

انواع پوشش های ضد حریق

• محافظت از سازه در برابر حریق موضوع مهمی است که قبل از ساخت باید بطور کامل موردبررسی قرار بگیرد. یکی از مواردی که در این باره باید مورد توجه قرار بگیرد، طراحی سازه بگونه ای است که از وقوع آتش جلوگیری کند و اگر حریقی رخ داد، جدا بودن بخش ها به گونه ای باشد که سرایت آن به نقاط دیگر به حداقل ممکن برسد. محدود کردن آتش به اطفاء سریع آن کمک می کند و خسارت ها را به حداقل می رساند.
• بطور کلی سازه باید به گونه ای طراحی شود که اتش و دود ایجاد شده را محدود سازد و از گسترش آن جلوگیری کند، براحتی برای تخلیه تجهیزات در حالت امن بتوان اقدام کرد، امنیت آتش نشان ها را تامین نماید و میزان ظرفیت تحمل بار سازه در هنگام ساخت و زمان های مختلف مشخص باشد.
• نوع آتش در روش مقابله و مهار آن تاثیر بالایی دارد بنابراین بهتر است در این مورد نیز اطلاعاتی داشته باشیم.

 

 

آتش یا هیدروکربنی است یا سلولوزی

• آتش هیدروکربنی حرارت و دمای بالاتری ایجاد می کند و به سرعت افزایش می یابد. بنابراین برای تعیین استانداردهای ساخت منازل مکونی، تجاری و پالایشگاهی از نمودارهای این دو مدل آتش باید استفاده کرد. شاید اینطور به نظر برسد که آتش هیدروکربنی مختص پالایشگاه ها، کارخانه ها و اماکن نظامی است اما امروزه می بینیم که وسایل زندگی و اثاث منزل از مواد مختلف نفتی ساخته می شود که در صورت بروز آتش سوزی می تواند حرارت و شعله های زیادی را تولید کند که ناشی از سوخت مبلمان، و .. است.
• با توجه به اینکه امروزه بیمه های آتش سوزی مختلفی توسط شرکت های بیمه ارائه می شود، استانداردها و قوانین ساخت و مقاوم سازی در برابر آتش نیز باید مورد تایید سازمان های بیمه ای باشد و بعض توسط آن ها ابلاغ شود. انواع پوشش ضد حریق در اسکلت فلزی و موارد زیاد دیگر که در اینجا بررسی می شود.
• می بینیم که امروزه ساختمان های بلند، عظیم و پیچیده ای ساخته می شود که در گذشته نبود. با بزرگ تر شدن سازه ها باید ایمنی آن ها نیز بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. از نظر میزان مقاومت بهتر باشند و استانداردهای لازم را در برابر آتش سوزی داشته باشند.

ساختارهای رایج برای سازه های مقاوم به حریق

• ساختار نوع اول و دوم
• ساختار نوع سوم
• ساختار نوع چهارم
• ساختار نوع پنجم

نوع ۱ و ۲ مقاومت بالایی در برابر آتش سوزی دارند به گونه ای که اجزا و مصالح به کار رفته در آنها غیر قابل اشتعال و سوختن هستند و در برابر سقوطی که ناشی از آتش سوزی باشد مقاومت دارند.

ساختار نوع ۳ کلا غیر قابل حریق است زیرا دیوراها از داخل و بیرون غیر قابل آتش سوزی هستند و این بنا در شروع آتشش سوزی سهمی ندارد.

ساختار نوع ۴ از الوار چوبی بهره می برد ولی دیوارهای خارجی آن از مصالح غیر قابل احتراق ساخته شده و مستحکم است. توجه داشته باشید که دیوارهای خارجی غیر

باربر این ساختار قابل احتراق است. در پروژه های ساختمانی، از برخی ورق ها نیز استفاده می شود. قیمت ورق در انواع مختلف و از کارخانجات مختلف را در لینک درج شده مشاهده نمایید.

 

 

ساختار ۵ یک نوع معمولی به حساب می آید و جنس مصاله به کار رفته در دیوارهای خارجی و داخلی آن هرچیزی می تواند باشد. الزامات و قوانینی که بر میزان مقاومت سازه در برابر اتش سوزی برای این سازه ها هست توسط جدول زیر تعیین می شود.

اجزای سازه	نوع ۱		نوع ۲		نوع ۳		نوع ۴		نوع ۵
	A	B	A	B	A	B	الوار سنگین		A	B
قالب سازه ای شامل ستون، تیر اصلی و خرپاها	۳	۲	۱	۰	۱	۰	الوار سنگین		۱	۰
دیوار باربری خارجی	۳	۲	۱	۰	۲	۲	۲		۱	۰
دیوار باربری داخلی	۳	۲	۱	۰	۱	۰	۱/ الوار سنگین		۱	۰
دیوارهای و جداکننده های غیرباربر داخلی	۰	۰	۰	۰	۰	۰	۱		۰	۰
ساختار کف شامل تیرها و تیرچه های تکیه گاهی	۱/۵	۱	۱	۰	۱	۰	الوار سنگین		۱	۰

چطور از میزان مقاومت سازه در برابر آتش می توان اطمینان حاصل کرد؟

در کنار رعایت یک سری قوانین و استفاده از مصالح خاص، روش هایی هم برای آزمایش و تعیین میزان مقاومت به دست آمده وجود دارد. جهت ارزیابی مواد و مصالح، قسمت ها و اجزی سازه طبق استانداردهای جهانی از نوع و میزان واکنش مواد در برابر آتش و میزان مقاومت در برابر اتش استفاده می شود. افزایش مقاومت ساختمان در برابر آتش نه تنها به این موارد بلکه به چیزهای دیگری نیز وابسته است که توضیح می دهیم.

 

در آزمون های آتش، میزان مشارکت یک ماده در تولید و گسترش آتش مورد سنجش قرار می گیرد. در این آزمون ها واکنش مواد در برابر آتش می تواند به میزان و قابلیت سوختن، قابلیت افروزش، میزان پیشروی و گسترش شعله بر روی مادهو فراورده، میزان و شدت دود و گرمای تولید شده از آن و تولید گازهای سمی بررسی می شود. طبق این آزمون ها، مواد مختلف از بیخطر تا پرخطر دسته بندی می کنند. بنابراین وقتی یک ساختمان چند طبقه ساخته می شود در میزان استفاده از هر یک از مواد و مصالح در بخش های مختلف سازه باید طبق استانداردها باشد.

طبقه بندی مواد در کشورهای مختلف ممکن است تا حدودی با هم فرق داشته باشد که در جدول زیر می توانید مشاهده کنید.

کشور یا منطقه	طبقه بندی
آلمان	غیرقابل سوختن: گروه های A1 , A2 قابل سوختن: گروه B1: به سختی قابل افروزش گروه B2:با قابلیت افروزش متوسط گروه B3: به راحتی قابل افروزش
آمریکا	گروه A: پیشرفت شعله بین ۰-۲۵ گروه B: پیشرفت شعله بین ۲۵-۷۵ گروه C: پیشرفت شعله بین ۷۵ -۲۰۰
اتحادیه اروپا	گروه A1, A2: عدم تاثیر در آتش سوزی گروه B: تاثیر بسیار محدود در اتش سوزی گروه C: تاثیر محدود در آتش سوزی گروه D: تاثیر قابل قبول در آتش سوزی گروه E: واکنش قابل قبول در برابر آتش سوزی گروه F: غیر قابل قبول
انگلستان	غیر قابل سوختن: گروه o بر اساس تعریف مقرارت ساختمانی قابل سوختن: گروه های ۱ تا ۴ بر اساس استاندارد BS

میزان مقاومت اجزای مختلف مثل کف، سقف، بام و دیوارها، حداقل و حداکثر ارتفاع و مساحت بخش های مختلف از موارد مهمی هستند که باید مورد توجه باشد.

 

 

در کنار تمام اقداماتی که برای مقاوم سازی سازه ها انجام می شود باید اقداماتی نیز در نظر داشت که از وقوع آتش سوزی جلوگیری و اطفاء سریع آن را در پی داشته باشد. یک سری اقدام فعال و یک سری اقدام غیر فعال در این حالت می توان در نظر داشت.

بعد از اینکه سازه استاندارد ساخته شد، باید از رخداد حریق جلوگیری کرد. و در نهایت بتوان آن را سریع مهار کرد. این اقدامات و اعمال می تواند دستی یا اتوماتیک انجام شود. برای اینکه از آتش غیر فعال محافظت شود تا از پیشروی آن جلوگیری به عمل آید، معمولا در راهروها، اتصالات و محلول های ورود و خروج (درب و پنجره) یک سری محافظ تعبیه می شود تا با جلوگیری از پیشروی آتش زمان مناسبی برای رسیدن نیروهای آتش نشانی فراهم سازد. مثلا در ساختمان ها برای کابل ها، دیوارها و کف میزان دمای بحرانی را ۱۴۰۰ و در سازه فولادی آن ۵۰۰ درجه سیلسیوس در نظر می گیرند و وظیفه محافظان آتش این است که تا زمان خاموش شدن حریق از رسیدن دما به این نقطه بحرانی جلوگیری کنند. این کار ممکن است با جذب حرارت انجام شود.

روش های محافظت سازه ای، محافظت پوششی، محافظت فضابندی سه راه برای این تدابیر امنیتی هستند. به طور کلی فاکتورهای مختلفی بر مقاوم سازی سازه در برابر آتش سوزی موثر است:

• نوع سازه که می تواند بتنی، فولادی، چوبی و .. باشد
• شکل هندسی سازه و مصالح ساختمانی آن
• قسمت های نمایان سازه و در معرض هوا و آتش
• مکان و محل سازه و مصالحی که در ان استفاده شده است
• شرایط محیطی سازه

کلام پایانی

به طور عمده برای تامین مقاومت لازم در برابر آتش در حوزه ساختمان سازی دو مورد مهم وجود دارد:

• طراحی ساختمان
• اجرای ساختمان

 

[ez-toc]

که در هر دو مورد باید از مصالح نازک کاری مناسب با خطر کم یا قابل قبول از نظر گسترش آتش سوزی استفاده شود. به عنوان نمونه مصالح نازک کاری راه ها و خروجی و پله ها باید می بایست از نوع ایمن باشد اما سخت گیری برای مصالح نازک کاری اتاق ها کمتر است چون مصالح خطرناک هیچ گاه نباید بدون پوشش محافظت کننده استفاده شود. برای مشاهده ویدئوهای آموزشی در حوزه آهن کانال آهن رسان را دنبال کنید تا به سوالات شما در زمینه قیمت تیرآهن، قیمت ورق، قیمت میلگرد و کیفیت آنها پاسخ داده شود.

 

سوالات متداول

آیا ساختمان هایی که استاندارد آتش سوزی ندارند مجوز ساخت می گیرند؟

خیر استانداردهای لازم باید مورد تایید سازمان های مختلف قرار بگیرد.

آیا آتش سوزی در سازه بتنی هم اتفاق می افتد؟

بله ممکن است اتفاق بیفتد.